Warunkowe zawieszenie wykonania kary - co warto wiedzieć?

Wyrok uniewinniający – rzadkość w polskich sądach

Wyrok uniewinniający w sprawie karnej, to w polskim sądzie wielka rzadkość. Ustawodawca zawarł jednak w Kodeksie karnym kilka instytucji, które pozwalają na złagodzenie dolegliwości sankcji karnych przewidzianych za przestępstwa. Jedną z nich jest warunkowe zawieszenie kary pozbawienia wolności, dzięki któremu sprawca przestępstwa może uniknąć pobytu w więzieniu nawet wówczas, gdy przepisy nie przewidują za dany czyn kary grzywny czy ograniczenia wolności.

Warunki zastosowania warunkowego zawieszenia kary

Możliwość zastosowania przez sąd warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności obwarowane jest jednak kilkoma warunkami.

1. Brak wcześniejszego skazania - przede wszystkim, jest ono możliwe tylko wówczas, jeśli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był już skazany na karę pozbawienia wolności. Zasada ta ma na celu wykluczenie mającej dość często miejsce w przeszłości sytuacji, w której sądy zawieszały wykonanie kary wobec tej samej osoby kilka lub nawet kilkanaście razy z rzędu.
2. Celowość zawieszenia – kolejnym warunkiem jest to, aby zawieszenie wykonania kary było wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy jej celów. W praktyce oznacza to, że sądy skorzystają z tej możliwości raczej w stosunku do osoby, która posiada ustabilizowaną sytuację życiową i która nie wchodziła wcześniej w konflikty z prawem, wobec czego można oczekiwać, że nie będzie ona popełniać kolejnych czynów zabronionych w przyszłości.
3. Maksymalny wymiar kary – podlegająca zawieszeniu kara pozbawienia wolności nie może być dłuższa niż rok, co zasadniczo wyklucza możliwość zastosowania tego rozwiązania w stosunku do sprawców, którzy dopuścili się ciężkich przestępstw lub też takich, których stopień winy oraz stopień społecznej szkodliwości były znaczne.

Okres próby i dodatkowe obowiązki skazanego

Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności sąd określa tak zwany okres próby, który wynosi od roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia się wyroku. Równocześnie sąd orzeka wobec sprawcy różnego rodzaju obowiązki, np. przeproszenia pokrzywdzonego lub poddania się terapii uzależnień. Zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności nie wyklucza też orzeczenia wobec sprawy środków karnych, np. obowiązku naprawienia szkody lub zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Bardzo często sądy oddają też sprawców w okresie próby pod dozór kuratora.

Ponieważ zawieszone wykonanie kary pozbawienia wolności sprawia, że ma ona charakter warunkowy i może nigdy nie podlegać wykonaniu, sądy bardzo często obok niej orzekają również karę grzywny, co ma za zadanie wyeliminowanie wrażenia, że sprawca przestępstwa pozostaje niejako bezkarny. W razie zarządzenia wykonania zawieszonej kary pozbawienia wolności, grzywna nie podlega wykonaniu, a jeśli została już opłacona przez skazanego, to kara pozbawienia wolności ulega skróceniu o okres odpowiadający połowie liczby uiszczonych stawek dziennych grzywny z zaokrągleniem w górę do pełnego dnia.

Możliwość odwieszenia kary

W okresie próby skazany musi bacznie się pilnować. Sąd może bowiem zarządzić wykonanie kary nie tylko w razie popełnienia kolejnego przestępstwa, ale również w sytuacji, w której sprawca nie wykonuje nałożonych na niego przez sąd obowiązków, nie uiszcza orzeczonej grzywny albo uchyla się od orzeczonego wobec niego dozoru kuratora. Co ważne, zarządzenie wykonania zawieszonej kary pozbawienia wolności, może nastąpić nie tylko w okresie próby, ale także do roku od jego zakończenia.

Zatarcie skazania

W razie pozytywnego odbycia przez skazanego okresu próby, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem roku od jego zakończenia. Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę, środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania.

‍

FAQ

1. Czy każdy skazany może skorzystać z warunkowego zawieszenia kary?

Nie. Warunkowe zawieszenie kary przysługuje tylko osobom, które wcześniej nie były skazane na karę pozbawienia wolności, a co więcej, zawieszenie wykonania kary musi w ocenie sądu być wystarczające, aby cele kary wobec danego sprawcy zostały spełnione.

2. Jak długo trwa okres próby?

Okres próby wynosi od 1 do 3 lat i rozpoczyna się od uprawomocnienia się wyroku.

3. Co się stanie, jeśli złamię warunki okresu próby?

Sąd może zarządzić wykonanie kary pozbawienia wolności, nawet jeśli skazany nie popełni kolejnego przestępstwa, ale uchyla się od nałożonych obowiązków.

‍