Warunkowe umorzenie postępowania, czyli słodko-gorzki finał postępowania karnego
Dlaczego warunkowe umorzenie postępowania może być korzystne dla sprawcy?
Statystyki są bezwzględne. W Polsce jedynie w stosunku do około 3% oskarżonych w procesach karnych, sądy wydają wyroki uniewinniające. Postępowanie karne sprowadza się tym samym w większości wypadków do minimalizowania strat. Równocześnie sędziowie znacznie częściej od wyroków uniewinniających, są skłonni do orzekania wobec oskarżonych warunkowego umorzenia postępowania.
Kiedy sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne?
Zgodnie z art. 66 § 1 Kodeksu karnego, sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
Co więcej, skorzystanie z tej opcji jest możliwe tylko jeśli zarzucany oskarżonemu czyn jest zagrożony karą nie wyższą niż 5 lat pozbawienia wolności.
W praktyce sądy sięgają po ten środek najczęściej w stosunku do osób, które przed popełnieniem zarzucanego im przestępstwa, były niekarane oraz wiodły względnie stabilne życie rodzinne i zawodowe. Daje im to bowiem racjonalną podstawę do przyjęcia, że zarzucany czyn miał charakter incydentalny, a jego sprawca nie stanie w przyszłości ponownie przed jego obliczem.
Dodatkowe obowiązki w przypadku warunkowego umorzenia postępowania.
Umarzając warunkowo postępowanie, sąd musi nałożyć na oskarżonego obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części. W praktyce, nawet w sytuacjach gdy nie mamy do czynienia z żadną materialną szkodą, sądy nakładają na sprawców obowiązek zapłaty na rzecz pokrzywdzonego zadośćuczynienia lub nawiązki. Zwykle też obciążają oskarżonego kosztami warunkowo umorzonego postępowania karnego. Dodatkowo mogą na niego nałożyć szereg innych obowiązków oraz orzec zakaz prowadzenia pojazdów.
Warunkowe umorzenie następuje na okres próby. Trwa on od roku do 3 lat, zaś jego początkiem jest moment uprawomocnienia się wyroku, w którym je orzeczono. Jak sama nazwa wskazuje, okres ten służy weryfikacji postawy sprawcy. Jeśli w okresie próby popełni on jakiekolwiek inne przestępstwo umyślne, to sąd ma obowiązek podjąć wobec niego postępowanie karne. Oskarżony wraca więc wówczas niejako do punktu wyjścia. Także niewykonywanie przez sprawcę nałożonych na niego przez sąd obowiązków, może i najczęściej stanowi, podstawę do reakcji sądu, polegającej na podjęciu warunkowo umorzonego postępowania karnego.
Okres próby upodabnia nieco warunkowe umorzenie postępowania do sytuacji skazania na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Główną zaletą warunkowego umorzenia postępowania dla sprawcy jest jednak fakt, że pozostaje on osobą niekaraną. Ma to szczególnie doniosłe znaczenie w przypadku osób pracujących w zawodach, w przypadku których wymagane jest zaświadczenie o niekaralności.
FAQ
Jakie warunki musi spełnić sprawca, aby sąd rozważył warunkowe umorzenie postępowania?
Sprawca musi być niekarany za przestępstwo umyślne, a zarzucany czyn nie może być zagrożony karą wyższą niż 5 lat pozbawienia wolności.
Dlaczego warunkowe umorzenie postępowania może być korzystne dla sprawcy?
Warunkowe umorzenie sprawia, że sprawca pozostaje osobą niekaraną, co jest istotne, szczególnie dla osób pracujących w zawodach wymagających zaświadczenia o niekaralności.
Jakie obowiązki może nałożyć sąd na sprawcę przy warunkowym umorzeniu postępowania?
Sąd może nakazać naprawienie szkody, zapłatę zadośćuczynienia lub nawiązki, pokrycie kosztów postępowania oraz nałożyć dodatkowe obowiązki, np. zakaz prowadzenia pojazdów.
